آشنایی با هدرهای مادربرد

اسمبل PC یکی از بهترین تجربیات برای دوست‌داران سخت افزار است. با این وجود، طبق پرس و جو و مشاهدات بسیار، المان‌های موجود بر روی مادربرد و اتصال تمامی کابل‌های لازم به آنها، نه تنها خوشایند نیست، بلکه می‌تواند تا حدود زیادی گیچ‌کننده و کمی خطرناک نیز باشد.

این الما‌ن‌ها تحت عنوان هدر ( Header ) شناخته می‌شوند. از همین ابتدا می‌بایست به یک نکته اشاره کنیم که پورت با هدر متفاوت است. این مورد گاها حتی میان فروشندگان و علاقه‌مندان حوزه‌ی سخت افزار نیز به اشتباه بکار گرفته می‌شود.

اتصالات ( Connector ) به دو دسته تقسیم بندی می‌شوند. هدرها روی مادربرد قرار دارند. اما پورت‌ها در بخش پشتی یا همان IO Panel دیده می‌شوند. هدرها، محل اتصال کابل‌های پنل جلویی ( Front Panel ) مانند USB، جک‌های صوتی، دکمه‌ی پاور و ریست است.به همین ترتیب، فن‌ها، ورودی دستورات و ورودی برق نیز به هدرها متصل می‌شوند.

در طرف دیگر، پورت‌ها که در بخش پشتی قرار دارند، محل اتصال USBها، خروجی‌های صوت و تصویر، آنتن وای فای و انترنت است. طبق تعریفی دیگر، هدر، کانکتورهای داخلی و پورت، کانکتور خارجی محسوب می‌گردد.

هدرها را می‌توان در دسته‌بندی‌های مختلف زیر بررسی نمود.

تامین برق و تشکیل ارتباطات :

تامین برق پردازنده از طریق یک یا دو کانکتور صورت می‌گیرد که EPS نام دارد و در قسمت بالای مادربرد قرار می‌گیرد. در مادربردهای اقتصادی و میان‌رده، اصولا، پردازنده‌های با TDP پایین مورد استفاده قرار می‌گیرد. تامین برق آنها نیز توسط یک EPS صورت می‌پذیرد که به آن 8 پین نیز گفته می‌شود. هر EPS به صورت استاندارد، توانایی انتقال تا 150 وات را داراست. اما با بهره‌گیری از استانداردهای جدید، این میزان حتی تا 300 وات نیز بالا خواهد رفت. میزان ولتاژ کابل متصل به این کانکتور، 12 ولت می‌باشد.

با افزایش قدرت پردازشی سی پی یو، مادربردها، تعداد این کانکتور را افزایش می‌دهند به شکلی که بر روی برخی از مادربردهای میان رده ( با چیپ B و Z اینتل و X و X-E ای ام دی) مشاهده می‌شود که یک چهار پین دیگر در کنار 8 پین اولیه قرار داده می‌شود. در صورت استفاده از مادربردهای بالارده و پرچمدار، به دلیل نیاز به دریافت بالای انرژی توسط پردازنده، ملزم به استفاده از 2 کانکتور EPS می‌باشیم.

اما جدای از EPS، یک کانکتور 24 پین در سمت راست مادربردها دیده می‌شود که وظیفه‌ی تامین انرژی اسلات‌های PCIe، چیپست، مموری‌ها و بقیه‌ی اجزا را به عهده دارد.

هدرهای کنترل سرعت :

این هدرها به صورت 4 پین و معمولا به تعداد بالا بر روی مادربرد وجود دارند. به صورت کلی با 4Pin PWM شناخته می‌شوند. AIO Pump، CPU Fan، CPU OPT، Chassis Fan و Water Pump انواع مختلفی از این هدر محسوب شده که به صورت پیش‌فرض برای کاربری‌های متفاوت، پروفایل‌های منحنی فن خاص خود را دارد.

اصولا CPU Fan و CPU OPT تفاوتی با هم نداشته و برای اتصال فن‌های کولر آبی یا کولرهای بادی به کار برده می‌شود. هدر با نام AIO Pump تنها برای تنظیم دور پمپ کولرهای آبی در نظر گرفته شده است. تمامی فن‌های کیس نیز به Chassis Fan متصل می‌شوند. در ضمن، حداکثر ولتاژ این هدر، 12 ولت می‌باشد. کانکتور Water Pump تنها بر روی مادربردهای بالارده و خاص مشاهده می‌شود که به منظور اتصال پمپ‌های آبی سیستم‌های کاستوم واترکولینگ به کار برده می‌شود.

هدرهای نورپردازی :

نسل اول هدرهای نورپردازی با 4 پین و تنها با پشتیبانی از RGB به وجود آمدند. رفته رفته، با ورود مفهوم نورپردازی آدرس پذیر یا همان ARGB، جای خود را به 3 پین‌های ARGB با ولتاژ 5 ولت دادند. یکی از اشتباهات رایج کاربران در گذشته، متصل کردن اشتباه قطعات ARGB به هدرهای RGB و بر عکس بود که باعث آسیب دیدن آن قطعه و حتی مادربرد می‌شد که با کمرنگ شدن هدر RGB این مشکل نیز کمتر شده است.

هدرهای USB :

جایگاه این کانکتورها معمولا در سمت راست یا بخش پایین مادربرد است. به دو صورت مورد استفاده قرار می‌گیرند. یا برای تامین برق و اطلاعات نمایشگر کولر آبی مورد استفاده قرار می‌گیرد. یا USB های پنل جلویی را فعال خواهد کرد.

هدرهای فرانت پنل :

این هدر، کابوس تمام افراد مبتدی است. چرا که ریزترین کابل‌ها از بخش جلویی کیس در این مکان متصل می‌شود. پین‌های آن عبارتند از : HDD، LED، Reset Switch، Power Switch که به صورت مثبت و منفی با توجه به دفترچه راهنمای مادربرد ( قابل توجه افرادی که شناختی در مورد این بخش ندارند ) متصل می‌شوند.

هدر TPM :

یک مفهوم امنیتی محسوب شده که هم می‌تواند به صورت فیزیکی و با چیپ مجزا مورد استفاده قرار گیرد و هم در بخش پردازنده یا اجرای یک کد در Firmware اجرا شود و معمولا در بخش پایینی مادربرد قرار می‌گیرد. TPM مانند یک قفل مرکزی عمل کرده و با وارد کردن نام کاربری و پسوورد، ورود به ویندوز را منزله‌ی یک ID در نظر می‌گیرد. با قرار دادن چیپ یا فعالسازی این قابلیت، مدار محافظتی از تمام قطعات به وجود آمده و در صورت دسترسی غیر مجاز یا برداشتن یک قطعه و تلاش برای استفاده بر روی یک سیستم دیگر، تمام اطلاعات در معرض حذف یا قفل شدن قرار می‌گیرد.

هدرهای OC و حسگرها:

این کانکتورها بر روی مادربردهای محدودی دیده می‌شوند. چرا که قابلیت‌های اوورکلاک، عملا برای استفاده کننده‌ی با کاربری اکستریم طراحی شده است. با توجه به هدف این مقاله که صرفا به منظور معرفی و آشنایی با معروفترین هدرها برای کاربران مبتدی بوده، در صورت نیاز به توضیحات تخصصی، به مقاله‌های بررسی مادربردهای ایسوس و ام اس آی مراجعه کنید.